Τί είναι η οπή ωχράς;

Η ωχρά κηλίδα αποτελεί την κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδούς χιτώνα, που είναι υπεύθυνη για την καθαρή και ευκρινή όραση. Η δημιουργία ενός σκισήματος, μιας δηλαδή ολικού πάχους τρύπας στο κέντρο της ωχράς αποτελεί την οπή ωχράς κηλίδας.

Πώς δημιουργείται η οπή ωχράς;

Η κοιλότητα του ματιού πληρείται από μια ζελατινώδη ουσία, το υαλοειδές. Το υαλοειδές φυσιολογικά είναι σταθερά προσκολλημμένο στον αμφιβληστροειδή . Με την πάροδο της ηλικίας όμως, προοδευτικά ρευστοποιείται, με συνέπεια κάποια στιγμή να αποκολληθεί από τον αμφιβληστροειδή (αποκόλληση υαλοειδούς). Αυτή είναι μια φυσιολογική διαδικασία, που συμβαίνει στους περισσότερους χωρίς να δημιουργήσει κανένα απολύτως πρόβλημα. Σπάνια ωστόσο, η πρόσφυση του υαλοειδούς στην περιοχή της ωχράς είναι περισσότερο ισχυρή από ότι θα έπρεπε, με αποτέλεσμα η εξέλιξη της αποκόλλησης του υαλοειδούς να οδηγήσει στη δημιουργία μιας τρύπας στο κέντρο της ωχράς (οπή ωχράς).

Ποιά είναι τα συμπτώματα της οπής ωχράς;

Οι ασθενείς με οπη ωχράς παρουσιάζουν σημαντικού βαθμού μείωση της όρασης και παραμορφώσεις (μεταμορφοψία).

Διάγνωση

Η διάγνωση βασίζεται στον έλεγχο του βυθού του ασθενούς (βυθοσκόπηση). Επιπρόσθετα, με τη βοήθεια της οπτικής τομογραφίας συνοχής (OCT) καθίσταται δυνατή η ακριβής απεικόνηση της οπής και η σταδιοποίησή της, που είναι αναγκαία για την πρόγνωση αλλά και τον καθορισμό της θεραπευτικής προσέγγισης.

Θεραπεία

Η θεραπεία της οπής ωχράς κηλίδας είναι χειρουργική. Ο ασθενής υποβάλλεται σε υαλοειδεκτομή. Είναι μια επέμβαση που πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία από χειρουργούς εξειδικευμένους στη χειρουργική αμφιβληστροειδούς. Μέσα από πολύ μικρές τομές μεγέθους βελόνας ινσουλίνης αφαιρείται το υαλοειδές και οι έλξεις που αυτό ασκεί στην περιοχή της ωχράς. Στη συνέχεια η κοιλότητα του ματιού πληρείται με ένα ειδικό αέριο που βοηθά στο κλείσιμο της οπής. Το αέριο αυτό απορροφάται σιγά σιγά μόνο του. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι για την επιτυχή έκβαση της επέμβασης είναι σημαντικό να μείνει ο ασθενής σε πρηνή θέση για μία εβδομάδα μετά το χειρουργείο, προκειμένου η φυσαλίδα του αερίου να είναι σε διαρκή επαφή μα τα χείλη της οπής και να τα συμπλησιάσει. Η οπή κλείνει στο 90% περίπου των περιπτώσεω και η όραση του ασθενούς βελτιώνεται, χωρίς ωστόσο να μπορεί να φτάσει στα προ της δημιουργίας της οπής επίπεδα.

Τι είναι η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη;

Πρόκειται για μια λεπτή, ζελατινώδους υφής μεμβράνη που επικάθεται και αναπτύσσεται πάνω στην κεντρική περιοχή του αμφιβληστροειδούς, την ωχρά κηλίδα.

Πότε εμφανίζεται;

Εμφανίζεται συνήθως σε άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών, με μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες. Συνήθως είναι ιδιοπαθής, δε σχετίζεται δηλαδή με κάποια άλλη παθολογία του οφθαλμού. Σε οριμένες ωστόσο περιπτώσεις μπορεί να δημιουργηθεί σε έδαφος τραύματος του οφθαλμού, οφθαλμικών φλεγμονών ή ρωγμών του αμφιβληστροειδούς χιτώνα.

Πώς τίθεται η διάγνωση της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης;

Η διάγνωση είναι συνήθως κλινική, στα πλαίσια του ελέγχου του βυθού (βυθοσκόπηση). Τα τελευταία χρόνια, με τη βοήθεια της τεχνολογίας της οπτικής τομογραφίας συνοχής (OCT), είναι δυνατή η ακριβής απεικόνιση της μεμβράνης, καθώς και των αλλοιώσεων που αυτή επιφέρει στην αρχιτεκτονική της ωχράς κηλίδας.

Ποιά είναι τα συμπτώματα;

Αρχικά, η επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη μπορεί να είναι ασυμπτωματική. Καθώς όμως προοδευτικά παχύνεται, είναι δυνατόν να προκαλέσει: μείωση της όρασης, παραμορφωμένη κεντρική όραση (μεταμορφοψία), κεντρικό σκότωμα, δυσκολίες στο διάβασμα.

Ποιά είναι η θεραπεία της επιαμφιβληστροειδικής μεμβράνης;

Στα αρχικά στάδια και εφόσον ο ασθενής δεν έχει συμπτώματα, δεν απαιτείται θεραπεία, πέρα από έναν περιοδικό έλεγχο της όρασης και της οπτικής οξύτητας.

Σε πιο προχωρημένα στάδια όμως, όταν η όραση είναι μειωμένη και κυρίως όταν παρατηρείται σημαντικού βαθμού παραμόρφωση της όρασης που δυσκολεύει τον ασθενή στις καθημερινές του δραστηριότητες, η θεραπεία είναι χειρουργική (υαλοειδεκτομή). Η επέμβαση πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία. Μέσα από μικρές τομές που γίνονται στο σκληρό (άσπρο κομμάτι του ματιού), αφαιρείται η μεμβράνη με ειδικά εργαλεία. Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν απαιτούνται ράμματα και ο ασθενής επιστρέφει στο σπίτι του την ίδια μέρα. Η όραη αποκαθίσταται σταδιακά σε διάστημα που κυμαίνεται από μερικές εβδομάδες έως και λίγους μήνες από το χειρουργείο και συνήθως ξεπερνά κατά 2-3 γραμμές τα προεγχειρητικά επίπεδα.

Οι επιπλοκές της υαλοειδεκτομής είναι σπάνιες και περιλαμβάνουν: μόλυνση, αιμορραγία, ρωγμή/αποκόλληση αμφιβληστροειδούς, επανεμφάνιση της μεμβράνης. Θα πρέπει να σημειωθεί επίσης ότι σε ασθενείς που δεν έχουν υποβληθεί σε εγχείρηση καταρράκτη, επιταχύνεται η εμφάνισή του (η θόλωσητου φακού του ματιού).

Σε κάθε περίπτωση , ο ασθενής με επιαμφιβληστροειδική μεμβράνη θα πρέπει να συζητήσει το πλάνο της θεραπείας του, τα πλεονεκτήματα και τους πιθανούς κινδύνους με το θεράποντα ιατρό του.

Τι είναι ο καταρράκτης;

Με τον όρο «καταρράκτης» εννοούμε τη θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού.

Τι είναι ο κρυσταλλοειδής φακός;

Ο κρυσταλλοειδής φακός βρίσκεται μέσα στο μάτι, πίσω ακριβώς από την ίριδα (το έγχρωμο τμήμα του ματιού). Με τη βοήθεια μικρών μυών που είναι προσκολλημένοι πάνω του αλλάζει το σχήμα του και με τον τρόπο αυτό μπορούμε να εστιάσουμε σε αυτό που θέλουμε να δούμε.

Τι προκαλεί τον καταρράκτη;

Η κύρια αιτία καταρράκτη είναι η ηλικία. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, μπορεί να σχετίζεται με τραυματισμό του ματιού ή με ορισμένες συστηματικές παθήσεις (πχ σακχαρώδης διαβήτης). Σπάνια μπορεί να εμφανιστεί σε νεαρή ηλικία (συγγενής καταρράκτης).

Ποια τα συνήθη συμπτώματα του καταρράκτη;

• Προοδευτικό θάμπωμα της όρασης
• Συχνή αλλαγή της συνταγής των γυαλιών (συχνά με αύξηση της μυωπίας)
• Δυσκολία στη νυχτερινή οδήγηση

Πότε πρέπει να χειρουργηθεί ο καταρράκτης;

Στα πρώτα στάδια, η αλλαγή της συνταγής των γυαλιών μπορεί να διορθώσει ικανοποιητικά την όραση του ασθενούς. Όταν η όραση δε βελτιώνεται με διόρθωση των γυαλιών και ο ασθενής αισθάνεται ότι δεν μπορεί να διεκπεραιώσει ικανοποιητικά τις δραστηριότητές του, τότε ενδείκνυται η εγχείρηση καταρράκτη.

Πώς γίνεται η εγχείρηση καταρράκτη;

Η σύγχρονη μέθοδος αφαίρεσης του καταρρακτικού φακού είναι η φακοθρυψία. Η εγχείρηση γίνεται συνήθως με τοπική αναισθησία με σταγόνες. Με τη βοήθεια υπερήχων, ο θολωμένος φακός σπάει σε μικρά κομμάτια, τα οποία στη συνέχεια αναρροφούνται. Στη θέση του αφαιρεθέντος φακού τοποθετείται ένας καινούριος πλαστικός ενδοφακός. Η χειρουργική τομή που απαιτείται είναι τόσο μικρή που δεν χρειάζονται ράμματα στο τέλος της επέμβασης. Ο ασθενής φεύγει από την κλινική την ίδια μέρα.

Μετεγχειρητικά, ο ασθενής χρειάζεται να χρησιμοποιήσει προληπτικά ενα αντβιοτικό κολλύριο για τις επόμενες 3 εβδομάδες. Η όρασή του είναι συνήθως ελαφρώς θαμπή την πρώτη μετεγχειρητική ημέρα και προοδευτικά βελτιώνεται. Αν χρειαστούν βοηθητικά γυαλιά, αυτά δίδονται περίπου ένα μήνα μετά το χειρουργείο.

Η Διαθλαστική Χειρουργική είναι ο νεότερος τομέας της Οφθαλμολογίας που ασχολείται με τη διόρθωση των διαθλαστικών ανωμαλιών των ματιών όπως είναι η μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός, πρεσβυωπία με τη χρήση σύγχρονων EXCIMER LASER με μεγάλη επιτυχία.

Μυωπία

Η Μυωπία είναι μια συχνή ανωμαλία η οποία τα τελευταία χρόνια αυξάνεται σημαντικά στο γενικό πληθυσμό πιθανώς λόγο αλλαγής του τρόπου ζωής και αντίστοιχα χρήσης των ματιών (κοντινή όραση, ζωή στην πόλη, Η/Υ, τηλεόραση, κλπ).

Η Μυωπία οφείλεται στην αύξηση του προσθιοπισθίου άξονα του ματιού (αξονική) ή στην αύξηση του δείκτη διάθλασης του φακού (σπανίως) και σε πολλές περιπτώσεις είναι γονιδιακά προκαθορισμένη στο DNA μας.

Η ανωμαλία αυτή προκαλεί μείωση της όρασης για Μακρυά, καθότι το αντικείμενο δεν εστιάζεται πάνω στον αμφιβληστροειδή, αλλά μπροστά απ΄αυτόν. Πρακτικά, μια Μυωπία μέχρι 6D θεωρείται απλή ή σχολική μυωπία ενώ μεγαλύτερη μυωπία θεωρείται προϊούσα και προκαλεί και αλλοιώσεις στον βυθό του οφθαλμού γι΄αυτό χρειάζεται τακτική παρακολούθηση.

Υπερμετρωπία

Η Υπερμετρωπία επηρεάζει την κοντινή κυρίως αλλά και την μακρινή όραση σε μεγαλύτερες διοπτρίες και οφείλεται στο μικρό αξονικό μήκος του ματιού και έτσι η εστίαση του ειδώλου γίνεται πίσω από τον αμφιβληστροειδή.

Η Υπερμετρωπία στη νεαρή ηλικία συνήθως αντιρροπείται με την αυξημένη προσαρμοστική ικανότητα του ματιού, όσο όμως προχωρά η ηλικία και μειώνεται η δυνατότητα προσαρμογής, τόσο εκδηλώνονται τα συμπτώματα αρχικά ως κοπιωπία στην κοντινή όραση με πονοκεφάλους και θολούρα.

Η Υπερμετρωπία στα παιδιά όταν δεν είναι η ίδια περίπου και στα δυο μάτια (ανισομετρωπία), οδηγεί στην αμβλυωπία (τεμπέλικο μάτι) , κάτι που μετά την ηλικία των 7–9 ετών, εαν δεν έχει αντιμετωπισθεί, οδηγεί στην μόνιμη μείωση της οπτικής οξύτητας.

Αστιγματισμός

Όταν οι διάφοροι μεσημβρηνοί του κερατοειδή χιτώνα (του διαφανούς τμήματος του οφθαλμού μπροστά από την ίριδα) δεν έχουν την ίδια καμπυλότητα, τότε το είδωλο του αντικειμένου που κοιτάζουμε δεν σχηματίζεται όλο επάνω στον αμφιβληστροειδή και τότε έχουμε αστιγματισμό.

Ο αστιγματισμός μπορεί να συνυπάρχει με μυωπία ή υπερμετρωπία. Η θολή όραση είναι ένα από τα πρώτα συμπτώματα του αστιγματισμού και προκαλεί κούραση στο διάβασμα, στην τηλεόραση, στον Η/Υ. Η διάγνωση του αστιγματισμού είναι επιβεβλημμένη όταν τα συμπτώματα (κοπιωπία – πονοκέφαλος) είναι συχνά και ενοχλητικά, γιατί η αντιμετώπιση του θα απαλλάξει τον ασθενή απ΄αυτά.

Πρεσβυωπία

Η μείωση της προσαρμοστικής ικανότητας του κρυσταλοειδούς φακού του ματιού που επέρχεται με την αύξηση της ηλικίας, προκαλεί στην ηλικία των 45 περίπου ετών αδυναμία στην κοντινή όραση των 30 – 40 εκατ. Η επιθυμία απομάκρυνσης του βιβλίου για διάβασμα, είναι τα πρώτα σημεία έναρξης της πρεσβυωπίας.

Διόρθωση Διαθλαστικών Ανωμαλιών

Η διόρθωση των διαθλαστικών ανωμαλιών μέχρι την έναρξη εφαρμογής των Laser, γινόταν αποκλειστικά με διορθωτικά γυαλιά (γυαλιά οράσεως) ή με φακούς επαφής.

Η ανάπτυξη της τεχνολογίας των Lasers έφερε την επανάσταση στην Οθφαλμολογία γενικότερα (διαβήτης, παθήσεις αμφιβληστροειδούς, κλπ) και ειδικότερα στις διαθλαστικές ανωμαλίες.

Το EXCIMER LASER, επεμβαίνει στην επιφάνεια του κερατοειδούς και σμιλεύοντας τον, δημιουργεί συνθήκες ευκρινούς όρασης. Η λεπτομερής αναφορά αυτών εκφεύγει της σκοπιμότητας της παρούσας ενημέρωσης, γι΄αυτό θα αναφέρουμε επιγραμματικά τους τρόπους αντιμετώπισης αυτών των διαθλαστικών ανωμαλιών των ματιών.

• PRK: Είναι η πρώτη εφαρμογή Laser για διόρθωση Μυωπίας και Αστιγματισμού και αργότερα και Υπερμετρωπίας. Η εφαρμογή του PRK γίνεται κυρίως σε μικρού βαθμού διαθλαστικές ανωμαλίες και απαιτεί την αφαίρεση του επιθηλίου του κερατοειδούς (μηχανικά ) που προκαλεί ενοχλήματα μέχρι την επούλωση του (πόνο, φωτοφοβία,δακρύποια) που διαρκούν 48 – 72 ώρες.
• Trans PRK η αφαίρεση του επιθηλίου γίνεται με LASER.
• LASIK: Με τη χρήση μηχανικού ή Laser κερατοτόμου, δημιουργούμε έναν κρημνό στον κερατοειδή και κάτω απ΄αυτόν, στο στρώμα του κερατοειδούς, εφαρμόζουμε το Laser. Η επανατοποθέτηση του κρημνού μειώνει αισθητά τα μετεγχειρητικά ενοχλήματα και η όραση επανέρχεται πολύ γρήγορα. Με το LASIK μπορούμε να αντιμετωπίσουμε όλες τις διαθλαστικές επεμβάσεις αλλά είναι προαπαιτούμενο να υπάρχει ικανό πάχος κερατοειδούς.
• PRESBY MAX: Είναι μια ασφαλής και αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης της Πρεσβυωπίας μετά από εμπεριστατωμένο έλεγχο αλλά και ενημέρωση του ασθενούς.